ئاماده کردن و وه‌رگێڕانی : حه‌سه‌نی قازی
به‌ڕێز ئه‌میرعه‌لی لاهروودی سه‌دری فیرقه‌ی دێمۆکراتی ئازه‌ربایجان له کتێبی بیره‌وه‌رییه‌کانیدا : " یاد مانده‌ها و ملاحظه‌ها" (نشر فرقه دمکرات آذربایجان) که له ساڵی 2007 دا له باکۆ به زمانی فارسی بڵاو بووه‌ته‌وه له لاپه‌ڕه‌ی 336،335 و 337ی دا کۆپی سێ نامه‌ی پێشه‌وا قازی محه‌مه‌دی بڵاو کردووه‌ته‌وه که بۆ میرجه‌عفه‌ر باقرۆف نووسراون. ئه‌ونامانه به زمانی ترکی ئازه‌ربایجانی و به ده‌ستخه‌تی جیاواز نووسراون. ته‌نێ نامه‌ی یه‌که‌م له سه‌رکاغه‌زی فۆرمی 'وزاره‌ت هیزی کوردوستان' نووسراوه و تاریخی پێوه‌یه.له هه‌رسێک نامه‌کان دا ئیمزای پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د به به‌راورد کردن له گه‌ڵ سه‌رچاوه‌ی دیکه دا به جوانی ده‌ناسرێته‌وه و چ گومانێک له ڕه‌سه‌ن بوونیدا نییه. ئه‌و به‌ڵگانه یه‌که‌م جاره بڵاو ده‌کرێنه‌وه.
به داخه‌وه له کتێبی به‌ڕێز لاهروودی دا ئه‌و نامانه به وردی و به سه‌رنجه‌وه وه‌رنه‌گێڕدراونه سه‌ر زمانی فارسی.
له نێوه‌رۆکی نامه‌ی دوویه‌م ڕا ده‌رده‌که‌وێ که له دوای پاشه کشه‌ی ئه‌ڕته‌شی سوور له ئێران ( مانگی مای 1946 ) نووسراوه، له‌و نامه‌یه‌دا هێندێک وشه په‌ڕێندراوه یان پاک کراوه‌نه‌ته‌ه‌وه! مه‌به‌ست له عیسا زاده، که دواتر له نامه‌که دا به ناوی یه‌که‌می" سه‌لاحه‌دین " باسی لێوه کراوه " سه‌لاحه‌دین کازمۆف" ه که ڕاوێژکاری نیزامی کۆمار بوو." سه‌لاحه‌دین کازمۆف " له کورده‌کانی سۆڤێێت بوو و له لیسته‌یه‌ک دا که له لایه‌ن وه‌زاڕه‌تی نێوخۆی کۆماری ئازه‌ربایجانه‌وه بڵاو کراوه‌ته‌وه وه‌کوو یه‌ک له ' قاره‌مانانی سۆڤێێت" ناسێندراوه. کازمۆڤ له ساڵی 1978 له ڕووداوێکدا له باکۆ کووژرا.
نامه‌ی سێیه‌م ده‌بێ به ڕێگه‌ی ئه‌و خوێندکاره کوردانه ڕا دا ناردرابێ که بۆ خوێندن چووبوونه سۆڤێیت. له‌کۆتاییه‌کانی مانگی ئاوریلی ساڵی 1946 نزیکه‌ی 60 لاوی کورد بۆ په‌روه‌رده‌ی نیزامی له لایه‌ن کۆماری کوردستانه‌وه ناردرانه ئازه‌ربایجانی سۆڤێێت. به‌ڵام به‌ر له‌وان به پێی نووسینی ویلیام ئیگلتن " سێ قوتابی ناوه‌ندی له مهاباده‌وه له زانکۆی باکۆ وه‌رگیرابوون له چوار چێوه‌ی ئه‌و بوورسانه‌ی دا که ساڵێک پێشتر درابوون به حکوومه‌تی ئێران. ئه‌و خوێندکارانه بریتی بوون له ڕه‌حمانی حه‌له‌وی، خوسره‌وی زولفه‌قاری و مسته‌فای شه‌ڵماشی" (کۆماری کوردی له ساڵی 1946، لاپه‌ڕه‌ی 85 ) له مانگی ئووتی ساڵی 1946 ئه‌و خوێندکارانه به سه‌ردان دێنه‌وه مهاباد. له نوتقێکی پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د که له ژماره‌ی 76 ی کوردستان دا چاپ کراوه ( کوردستان، سێشه‌مۆ 22ی گه‌لاوێژی 1325 هه‌تاوی [ 13ی ئووتی 1946 ] ئاماژه به هاتنه‌وه‌ی ئه‌و خوێنکارانه کراوه و پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د له‌و باره‌یه‌وه ده‌ڵێ : " ... و ئه‌من له‌م سه‌فه‌ره دا هێندێ کارم مابوو که جێ به جێیان بکه‌م به‌ڵام چونکوو بیستم که سێ نه‌فه‌ر له موحه‌سیلینی ئێمه که له باکۆ ده‌خوێنن بۆ سه‌ردانی وڵات هاتوونه‌وه تاڵووکه‌م کرد که چاوم پێیان بکه‌وێت و ئینتیزارم هه‌بوو که له وه‌ختی هاتنه‌وه‌ی ئه‌وان دا پێشوازێکی زۆر چاکیان لێ بکرێ چونکوو ئه‌وانه هه‌وه‌ڵ موحه‌سیلێکن که له کوردان چوون بۆ خاریجه. میلله‌ت ده‌بێ زۆریان قه‌دردانی لێ بکا، به‌ڵام داخه‌که‌م له‌م خسووسه‌وه وه‌ک پێویسته ته‌وجوهی لازم و پێشوازی شایانیان لێ نه‌کراوه. ئومێده‌وارم که هه‌موو ساڵێک مووه‌فه‌ق بین ژماره‌یه‌کی زۆر له موحه‌سیلین بنێرین بۆ خاریجه که به حه‌ول و قووه‌تی خودا مووه‌فه‌ق بین به هۆی عیلم و زانست که‌شتی کوردستان بگه‌یێنینه ساحیل و خواهیش له‌و دانیشجوو خۆشه‌ویستانه‌ی خۆمان ده‌که‌ین که له ماوه‌ی ئیقامه‌تی خۆیان له مهاباد موشاهه‌داتی خۆیان له‌وێ به نووسین و گوتن بۆ خه‌ڵکی بڵێن و بنووسن که میلله‌ت ئاشنا بێت که میلله‌تانی دیکه چلۆن به قووه‌تی عیلم و زانست ئه‌رز و ئاسمان، سه‌ر ده‌ریا و ژێر ده‌ریایان موسه‌خه‌ر کردووه..."
یه‌ک له‌و خوێندکارانه ، ڕه‌حمانی حه‌له‌وی [ دانشجووی کورد له مه‌دره‌سه‌ی تیبی بادکووبه ] له ژماره‌ی 79ی ڕۆژنامه‌ی کوردستان دا ( کوردستان، سێشه‌مۆ 29 گه‌ڵاوێژی 1325 [ 22ی ئووتی 1946] وتارێکی به نێوی
" بڕێک له جوغرافیای شاری باکۆ" بڵاو کردووه‌ته‌وه.
به‌م پێیه ده‌رده‌که‌وێ نامه‌ی دووه‌م له دوای مانگی مای 1946 و نامه‌ی سێیه‌م له کۆتاییه‌کان، یان سه‌ره‌تای سێپتامبری 1946 نووسراوه.
نامه‌یه یه‌که‌م
ژماره 33
بروار...... ئارمی کۆماری کوردستان
وزاره‌ت هیزی کوردوستان
" مهاباد "
آذربایجان کومونیست پارتیاسنن باش کاتبی جناب میرجعفرباغراوف
چوق احترامله عرض اولونور سردشت و سقز و بانه رایونلارندا دشمن النده تانک لار واردر و بیرده سنه شهرنده اولارن لشکرن مرکزنده طیاره وار بونه کویره سیزدن چوق خواهش ایدرم امر بیوره‌سنز بیزه اوچ تانک و ایکی ضد طیاره طوپی بیزه ویرسونلار
محمد قاضی 29 / 12 / 24
وه‌رگێڕانی کوردی
سکرتێری گشتیی پارتیی کۆمۆنیستی ئازه‌ربایجان جه‌نابی میر جه‌عفه‌ر باغرۆف
به رێزی زۆره‌وه عه‌رز ده‌کرێ، له ناوچه‌کانی سه‌رده‌شت و سه‌قز و بانه دوژمن تانکی له ده‌ست دایه و هه‌ر وه‌ها له شاری سنه‌ش له مه‌رکه‌زی له‌شکر فڕۆکه‌یان هه‌یه، بۆیه زۆر تکاتان لێده‌که‌م ئه‌مر بفه‌رموون سێ تانک و دوو تۆپی دژه فڕۆکه‌مان بدرێتێ.
محه‌مه‌دی قازی 29/ 12 / 24 [ 20ی مارسی 1946 ]
نامه‌ی دووه‌م
محترم آذربایجان خلقینین آتاسی و بیوک معلمی اولان جناب میر جعفر باقراوف
اولا شخصا من و بیز کورد خلقی طرفندن سیزه و آذربایجان ملتنه چوق لی سلام لار یترمگه باهم خوش آزاد و خوشبخت بیر خلق کیمی اولدوقجه ازون ایللار بویی یاشاماقزنی اورگدن آرزو ایدیریک. منم بو مکتوبی یازماقده مقصودم اوندان عبارت در که سیز تماما آرخاین اوله سنز که سیزن و قزل اوردونن چکدیگی زحمت لر هدر گیتمیه‌جک و روس قوشونی بیزم فکرمزدان، اورک مزدان چیقمیه‌جاق
من هیچ زمان اینانه بیلمرم که روس قوشون لاری ایرانی بوشالده‌رق مظلوم خلق لاردان گوز گوتوروب اوز دوغمه وطن لارنه گیده‌جک لار منه ایله گیلرکه دورت بش ایل سزن گوسترشنزله یاشایان و ینه روس لارن قایتمه‌سنن آرزو ایدن کورد خلقنی یاد دان چقارمیه‌جاق سنز و بیزم حیاتی گونده‌لک مسئله‌لارمزمراق لانه‌جاق سنز.
کورد ملتی آذربایجان له باهم اوز ملتی، وطنی و آزادلغی اوغرنده دائما دشمن له ورشوجاقلار آرتق میدان ناموس لی نن دور
بیز کورد ملتی سیزن کومک نزله متمدن بیر ملت بولماق له باهم اونی ده یاخشی بیلیریک که آزادلغی سیون بیر ملت بیرلیک و مبارزه‌نی ایتمه‌لیدر
آزادلق مبارزه‌سز و قانسز ممکن دگل در
بیز کورد ملتی هیچ وقت طهرانه باش ایمه‌رگ لاکن، سیزدن بیر خواهشم وار:
1- کورد ملتنی اوز قایغی یواسنده بسله‌دیکیزکیمی اونلاری اوچونجه یاد دان چیقارمه‌ین و دائما گوز قولاق ویرن
سیز بیزه بیر بیز کورد خلقی مقابلنده یوز بورجلی اولماقه حاضرغ
2- بیر خواهشم وار که بیزه گوندردگز یولداش عیسی زاده تیزلیگله گری قایترق منه بو ایش چوق تعجب گیلر بیر انسان که ناموس له ایشله‌یه، زحمت چکه خلق مدافعه قوشونی یارادا سرحدی محکم لندره خلق آراسنده حرمته مالک اولابیر دن ایسه روس لارن گیتمه‌سی و کورد خلقنن دوشمن له مبارزه امتحاننی ویرن زمان یولداشنی گیترمک فکرنی دوشه‌رک بیزی ترک ایتمه‌سی منی معطل قویور
دیه‌سن بو بهانه ایدی منه گویره صلاح الدینه بیزم حقمز سیزنکی قدر اوله بیلر چونکه او اولا ساویت اوغلی و ایکینجی کورد در بونه گویره سیزدن خواهش ایدرم هیچ اولمه‌سا ایشی باشه چاتدرانه قدر یولداش عیسی زاده‌نی و یولداشنن تشریفی گیری قایته‌رسنز چوق ساغ و خوشبخت اوله‌سنز سیزی اونتمه‌یان هم دوست
محمد قاضی
وه‌رگێڕانی کوردی
باوک و مامۆستای گه‌وره‌ی گه‌لی به‌ڕێزی ئازه‌ربایجان جه‌نابی میر جه‌عفه‌ر باقرۆف
یه‌که‌م له لایه‌ن خۆم و گه‌لی کورده‌وه وێڕای ناردنی سڵاوی زۆر بۆ ئێوه و میلله‌تی ئازه‌ربایجان له دڵه‌وه ئاره‌زوو ده‌که‌ین وه‌کوو گه‌لێکی ئازاد و خۆشبه‌خت بۆ ساڵانی دڕێژ بژین. مه‌به‌ستی من له نووسینی ئه‌م نامه‌یه ئه‌وه‌یه که دڵنیایی ته‌واوتان بده‌مێ ئه‌و زه‌حمه‌تانه‌ی ئێوه و سپای سوور کێشاوتانه به فێڕۆ ناڕوا و قشوونی ڕووس له فکرو دڵی ئێمه ده‌رناچێ.
ئه‌من قه‌ت باوه‌ڕ ناکه‌م که‌هێزه ڕووسه‌کان به چۆلکردنی ئێران و گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ وڵاتی خۆیان چاو له گه‌لانی مه‌زلووم هه‌ڵبوێرن . ئه‌من وای بۆده‌چم که دوای چوار پێنجساڵ ژیان لێره ئێوه و ڕووسه‌کان به گه‌ڕانه‌وه‌تان گه‌لی کورد له بیر ناکه‌ن و سه‌رنج ده‌ده‌نه سه‌ر مه‌سه‌له حه‌یاتییه‌کانی ڕۆژانه‌ی ئێمه.
میلله‌تی کورد به‌یه‌که‌وه له گه‌ڵ ئازه‌ربایجان له پێناو میلله‌ت، نیشتمان و ئازادیی خۆی به‌رده‌وام له به‌رامبه‌ر دوژمن دا تێده‌کۆشی و ئیدی مه‌یدان ئی که‌سانی به نامووسه.
ئێمه‌ی میلله‌تی کورد به یارمه‌تی ئێوه بۆ سازکرنی میلله‌تێکی به شارستانی به‌یه‌که‌وه ئه‌وه‌ش باش ده‌زانین که میلله‌تێکی ئازادی خۆش بوێ ده‌بێ خه‌باتێکی یه‌کگرتوو بکا.
ئازادیی بێ خه‌بات و بێ خوێن مومکین نییه
ئێمه وه‌کوو میلله‌تی کورد هیچ کاتێک سه‌رله‌به‌ر تاران دانانه‌وێنین به‌ڵام، تکایه‌کم له ئێوه هه‌یه:
1- هه‌ر وه‌ک چۆن له ڕۆژی ته‌نگانه‌دا له‌سه‌ر میلله‌تی کوردتان کرده‌وه له بیریان مه‌که‌ن و هه‌میشه چاو و گوێتان به سه‌رییه‌وه بێ
ئێوه بۆ ئێمه یه‌ک [ یه‌ک یا چه‌ند وشه په‌ڕیوه ] ئێمه گه‌لی کورد له به‌رانبه‌ر دا ئاماده‌ین سه‌د قه‌رزتان بده‌ینه‌وه.
2- تکایه‌یه‌کم هه‌یه که هاوڕێ عیسا زاده که ناردبووتانه لای ئێمه به زوویی بنێرنه‌وه لامان. به لای منه‌وه زۆر سه‌یره ئینسانێک که به ویژدانه‌وه کاری کردووه ، زه‌حمه‌تی کێشاوه،ئه‌ڕته‌شی پاراستنی گه‌لی پێک هێناوه، سنووری مه‌حکه‌م کردووه وله ناو کۆمه‌ڵانی گه‌ل دا خاوه‌ن ڕێز و حورمه‌ته، له پڕا به گه‌ڕانه‌وه‌ی ڕووسه‌کان له کاتێک دا گه‌لی کورد له خه‌بات به دژی دوژمن دا ئیمتیحانی خۆی ده‌دا ئێمه به‌جێ بهێڵی و وه‌بیر هینانی هاوسه‌ره‌که‌ی بکه‌وێ.
له‌وانه‌یه ئه‌وه بیانوویه‌ک بێ. به بۆچوونی من ئێمه‌ش به قه‌ده‌ر ئێوه حه‌قمان به سه‌ر سه‌لاحه‌دینه‌وه هه‌یه چونکوو یه‌که‌م ئه‌و ڕۆڵه‌ی سۆڤییه‌ت و دووه‌م کورده، بۆیه تکاتان لێده‌که‌م هه‌رنه‌بێ تائه‌و کاته‌ی کاره‌که ته‌واو ده‌بێ هاوڕێ عیسا زاده بنێرنه‌وه. ساخ و خوشبه‌خت بن . ئه‌و دۆسته‌ی له بیرتان ناکا
محه‌مه‌دی قازی
نامه‌ی سێیه‌م
بیوک اذربایجان معظم رهبری اتا و باش معلممز میرجعفرباقراوف حضرتلری
ایندی که بیزم کیچک تمدن کاراونیمیز اوز مرخصلکی تمام ایدوب ینی دان کسب علم و کمال اوز اولکه‌نی ایشیق لاندرمق ایچون قایدرلار وقتی غنیمت بیلرم اوز صمیمی سلام لارمی تقدیم ایدوب و تقاضا ایلیم که موکد دستور بیوره‌سز که سزن مراحم و بیورکنز کوردلارن باره‌سنده کاملا عملی اولوب و او جنابن خیرخواه‌لق لطف لاری جدی راخ تعقیب اولسون
محمد قاضی
وه‌رگێڕانی کوردی
ڕێبه‌ری گه‌وره‌ی ئازه‌ربایجان باوک و سه‌رمامۆستامان حه‌زره‌تی میرجه‌عفه‌ر باقرۆف
ئێستا که کاروانی پچووکی شارستانییه‌تی ئێمه پشووی خۆیان ته‌واو کردووه و دیسان بۆ وه‌رگرتنی زانست و که‌ماڵ و ڕوون داگێڕانی وڵاتی خۆیان ده‌گه‌ڕێنه‌وه، ئه‌م کاته به ده‌رفه‌ت ده‌زانم سلاوی دڵپاکانه‌ی خۆمتان پێشکێش بکه‌م و ده‌مه‌وێ داوا بکه‌م که ده‌ستووری پته‌و بده‌ن که گه‌وره‌یی و ڕوحمی ئێوه سه‌باره‌ت به کورده‌کان به جێ بهێندرێ و لوتفی خێرخوازانه‌ی جه‌نابتان به شێوه‌یه‌کی جیدیتر شوێنگێڕی بکرێ
محه‌مه‌دی قازی
نامه‌ی یه‌که‌م
نامه‌ی دوویه‌م
نامه‌ی سێیه‌م
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر